مهارت در رهبری
رهبری به عنوان فراگرد تاثیر گذاری بر فعالیتهای یک فرد یا یک گروه در تلاش به منظور تحقق هدفی در وضعیت معین تعریف شده است و یا عمل تاثیر گذاری بر افراد به طوری که از روی میل و رغبت برای هدفهای گروهی تلاش کنند اما به زبان ساده رهبری یعنی:
· مهارتی در بدست آوردن نتیجه مطلوب با ایجاد روابط خوب
· پیش بینی مشکلات در روابط انسانی و جلوگیری از بروز آنها
· اقدام مناسب در موقع بروز مشکل
1- بدست آوردن نتیجه مطلوب با ایجاد روابط خوب
در رهبری نتیجه مطلوب و روابط خوب لازم و ملزوم یکدیگرند. روابط خوب بدون بدست آوردن نتیجه مطلوب فاقد ارزش است و نتیجه مطلوب نیز بدون ایجاد روابط خوب برای مدت طولانی امکان پذیر نمیباشد.
توجه داشته باشید که : نتیجه کار هر لیدر توسط زیر مجموعه های او بدست می آید. به همین دلیل بدست آوردن نتیجه مطلوب بدون ایجاد روابط خوب با افراد عملا امکان پذیر نمیباشد و برای ایجاد رابطه خوب با دیگران ابتدا باید خواسته ها و انتظارات آنها را بشناسیم و سپس راه مناسبی برای پاسخگویی به توقعات آنها در نظر بگیریم.
توقعات افراد از لیدر خود:
بیشتر افراد توقعاتی که از لیدر خود دارند به شش مورد خلاصه میشود.
1- رفتار انسانی
2- شناسایی شخصیت
3- تامین خواسته ها
4- پیشرفت
5- فرصت برای نشان دادن ابتکار
6- کار با ارزش
امکان دارد که در بیشتر موارد افراد انتظارات خود را به زبان نیاورند اما شما به عنوان یک لیدر باید توقعات آنها را شناسایی کنید وبدانید که زیر مجموعه های شما چه میخواهند و توقعات معقول و منطقی آنها را برآورده سازید و از رشد و افزایش خواسته های غیر منطقی جلوگیری کنید. توضیحات بیشتر در مورد توقعات افراد به شرح زیر است:
· رفتار انسانی : آنها انتظار دارند که برخورد لیدرها با آنها یک برخورد انسانی توام با احترام لازم و رعایت عدالت و انصاف باشد
· شناسایی شخصیت : انها میخواهند که هر یک را به صورت شخصیت واحد و مجزا از دیگران بشناسیم و کارشان را و خصوصیات اخلاقی و وضع زندگی و امکانات و مشکلاتشان را بدانیم
· تامین : هر یک از افراد انتظار دارند که ما در موقع لزوم از آنها حمایت کنیم و تاحد ممکن از مزایای مادی بهره مند شوند
· پیشرفت : آنها انتظار دارند که آینده بهتری داشته باشند و در کار خود ترقی کنند
· فرصت برای نشان دادن ابتکار : آنها انتظار دارند که به آنها میدان داده شود تا هوش و ابتکار شان را به معرض آزمایش بگذارند.
· کار با ارزش : آنها دلشان میخواهد که کاری که به آنها واگذار کرده ایم دارای ارزش و اهمیت برای سازمان باشد.
عوامل تغییر دهنده توقعات افراد:
انتظاراتی که شرح داده شد توقعاتی است که در همه افراد کم و بیش وجود دارد اما اندازه هر یک از این انتظارات در همه یکسان نیست و علاوه بر آن میزان هر یک از خواسته های افراد ممکن است تحت تاثیر عواملی کم یا زیاد شود.
به عنوان مثال دو نفر از زیر مجموعه های خود را در نظر بگیرید . یکی مسن و دیگری جوان آیا شخص مسن به همان اندازه در تلاش برای پیشرفت است که فرد جوان برای آن کوشش میکند؟
آیا فرد جوان به همان اندازه به تامین مالی فکر میکند که شخص مسن در اندیشه آن است ؟
در مورد احترام چه نظری دارید؟
آیا توقع احترام در افراد مسن و افراد جوان یکسان است؟
پس میتوان نتیجه گرفت که ((سن)) یکی از عوامل تغییر دهنده توقعات در افراد است . دیگر مواردی که باعث تغییر توقعات در افراد مختلف میشوند عبارتند از :
· تحصیلات
· تجربه
· نوع کار
· وضعیت جسمانی
· وضعیت مالی و ..........
با افراد باید طبق خصوصیات فردیشان رفتار کرد:
پایه های ایجاد روابط خوب میتواند راهنمای خوبی باشد تا لیدرها با زیر مجموعه های خود رابطه مناسبی برقرار و حفظ نمایند. اما یک لیدر علاوه بر زیر مجموعه های خود همواره با اشخاص دیگری نیز در تماس است مثل بالاسریها و یا لیدرهای هم تراز خود و ..............
ایجاد روابط خوب و صمیمانه با زیر مجموعه ها در نتایج مورد نظر سازمان شما بسیار موثر است اما داشتن رابطه مناسب با دیگران نیز در پیشبرد اهداف یک لیدر و حتی بر روی رابطه لیدر و زیر مجموعه هایش نیز بی تاثیر نیست.
برای ایجاد رابطه صمیمانه با سایرین نیز میتوان (( پایه های اساسی ایجاد روابط خوب )) را با کمی تغییر مورد استفاده قرار داد مثلا در مورد بالاسریها میتوان تخصصهای ویژه آنها مثل فن بیان و یا ........... را شناسایی کرده و در موقع لزوم در آن زمینه ها از آنها کمک خواست.
2-پیش بینی مشکلات و جلوگیری از بروز آنها
بکارگیری پایه های اساسی ایجاد روابط خوب میتواند روابط مطلوبی را در مجموعه و سازمان شما برقرار نماید و درگیریها و مشکلات را در مجموعه شما کاهش دهد با این وجود نمیتوان انتظار داشت که هیچ مسئله و مشکلی در مجموعه شما وجود نداشته باشد.
مسئله بصورت کلی به حالتی گفته میشود که از روال عادی خارج بوده و لیدر را به تفکر و تصمیم گیری وادار نماید.
اگر مسئله مربوط به روابط انسانی باشد حساس تر و پیچیده تر است و لیدر باید با دقت و هوشیاری بیشتری به حل آن بپردازد .مسایل یک لیدر را از نظر زمان و پیش بینی و برنامه ریزی برای حل آنها میتوان در سه گروه زیر دسته بندی کرد:
· مسایل روزانه
· مسایل جاری
· مسایل نهفته
مسایل روزانه : مسایلی هستند که بطور غیر منتظره و ناگهانی با آنها مواجه میشویم . اینگونه مسایل ناگهان اتفاق میافتد و بلافاصله نیز باید نسبت به حل آنها اقدام شود در غیر اینصورت مجموعه شما دچار وقفه خواهد شد. به عنوان مثال در یک روز 10 نفر ورودی از طرف زیر مجموعه هایتان دارید که بایستی به سرعت نسبت به تائید مشخصات (KNM) و ثبت نام آنها اقدام نمایید.
مسایل جاری : مسایلی هستند که قبلا از وقوع آنها اطلاع داریم . برای حل اینگونه مسایل باید از قبل و در فرصتی که تا وقوع آنها وجود دارد برنامه ریزی و اقدام کنید. اگر در زمان مناسب نسبت به حل مسایل جاری اقدام نشود به مسایل روزانه تبدیل میشوند و حل آنها مشکل خواهد بود به عنوان مثال : شما اطلاع دارید که طی 4 روز آینده زیر مجموعه های شما 10 نفر ورودی دارند و شما باید ثبت نام آنها را انجام دهید و KNM آنها را در اختیارشان قرار دهید. اگر قبل از رسیدن موعد مورد نظر نسبت به ثبت نام آنها اقدام نمایید که مشکل شما حل شده است اما اگر فرصت را از دست بدهید آن موقع است که مسئله شما به یک مسئله روزانه تبدیل شده است .
مسایل نهفته : این نوع مسایل از مهمترین مسایل لیدرها هستند و به مسایلی گفته میشوند که لیدر باید امکان بوقوع پیوستن آنها را حدس بزند به عنوان مثال : زیر مجموعه ای دارید که بسیار فعال است و بعلت عدم توجه لیدر خود در مسایلی مانند آموزش زیر مجموعه ها و..... به علت بی توجهی لیدر نسبت به ورودیهای او به مشکل برمیخورد و دلسرد میشود و افت کاری پیدا میکند و چنانچه لیدر چنین احتمالی را از قبل مد نظر نداشته باشد و به فکر چاره نباشد ممکن است که همان نفر فعال پس از دلسرد شدن به افراد دیگر مجموعه نیز موج منفی ساطع کند و بر روی آنها نیز تاثیر منفی بگذارد . در این صورت است که یک مشکل نهفته چون به درستی شناسایی و حل نشد تبدیل به چندین مسیله روزانه و جاری پیچیده تر میگردد.
لیدرهایی که دایما با مشکلات کاری دست به گریبان هستند و تصور میکنند که نوع کار و وضعیت ویژه آنها چنین دردسرهایی را برای آنها ایجاد کرده است اغلب لیدرهایی هستند که مسایل جاری را بموقع حل نکرده اند و به مسایل نهفته نیز توجهی ندارند و در نتیجه همه مسایل آنها به مسایل روزانه تبدیل شده است از طرفی وقتی تعداد مسایل روزانه زیاد باشد لیدر اگر هم بخواهد دیگر فرصتی برای پرداختن به مسایل جاری و نهفته آینده نخواهد داشت بنابراین آنها نیز بتدریج به مسایل روزانه تبدیل شده و این حالتی است که مرتبا تکرار و تکرار میشود و لیدر را از برنامه ریزی برای فعالیتهای مهمتر باز میدارد.
3-اقدام مناسب در موقع بروز مشکل :
در هر مسیله بدون استثناء دو عنصر وجود دارد : هدف و مانع
1- هدف : انگیزه ایجاد میکند. هم آغاز حرکت است و هم پایان آن. هدف نتیجه مهمی است که در نهایت میخواهیم به آن برسیم
2- مانع : آنچه که نمیگذارد به هدف مورد نظر برسیم و یا راه رسیدن به هدف را دشوار میکند مانع نام دارد.
پس از تعیین هدف و مشخص کردن موانع برای حل مشکل چهار مرحله اساسی باید طی شود. ابتدا باید اطلاعات کافی در مورد مسئله جمع آوری کنیم سپس اطلاعات را بررسی و تجزیه و تحلیل کرده و بر اساس آن تصمیم گیری کنیم آنگاه روشهای مناسب اجرا را پیش بینی میکنیم و در نهایت نحوه بررسی و پیگیری نتایج را پیش بینی نماییم
مراحل منطقی حل مشکل عبارتند از :
· پیدا کردن حقایق
· سنجیدن و تصمیم گرفتن
· اقدام کردن
· پیگیری نتایج
اگر هر یک از مراحل چهار گانه به دقت رعایت شده باشند بندرت ممکن است نتیجه مطلوب حاصل نشود اما در هر صورت اگر نتیجه دلخواه بدست نیامد لازم است هر یک از مراحل را مورد بازنگری و تجدید نظر قرار دهیم و به احتمال زیاد اشتباهی و یا ضعفی در یکی از مراحل باعث عدم موفقیت ما شده